Dajmy czadu! – Żywiec bez czadu!

GRUPA INICJATYWNA
Palenie odpadów w domowych piecach – to problem, o którym wie cała Polska, ale chyba najbardziej z tego powodu cierpią mieszkańcy gór i turyści. Ekologiczna dywersja i podtruwanie sąsiadów? Żywiec także krztusił się i dusił. Było to punktem wyjścia dla Żywieckiej Fundacji Rozwoju, która pod hasłem „Żywiec bez czadu” zebrała 14 partnerów, w tym Urząd Miasta, szkoły, lokalne kino i zmobilizowała wszystkich do działania na rzecz dobra wspólnego – by wreszcie odetchnąć z ulgą.

DOBRO WSPÓLNE
Fundacja rozumiała potrzeby lokalnej społeczności bardziej niż ktokolwiek inny – bądź co bądź tworzyli ją rdzenni mieszkańcy Beskidu. Wszyscy skarżyli się na zanieczyszczenie powietrza. Co bardziej uważni obserwatorzy wskazywali na charakterystyczny osad na budynkach, a prasa wielokrotnie pisała o niebezpieczeństwach wychodzenia z domu wprost w smog. W efekcie wzajemnego szkodzenia sobie palonymi śmieciami ruch turystyczny malał, a wśród żywczan rosła zachorowalność na astmę. Mimo to ludzie nadal palili w piecach codziennymi odpadkami. Wysokie grzywny nie przynosiły efektów. Liderzy partnerstwa wiedzieli więc, że zmiany zachowania mieszkańców nie sposób dokonać przez pouczanie, zakazy i kary. Nad zmianą postaw postanowili pracować przez zabawę.

DZIAŁANIA
Partnerstwo wniosło do miasta nietypowe sposoby edukacji ekologicznej. Nakręć film, zrób zdjęcie, napisz wypracowanie szkolne, wymyśl plakat na piknik ekologiczny – tak do włączania się w akcję zachęcano mieszkańców. Hasło projektu znali wszyscy – „Kocham Żywiec, nie palę śmieci, a Ty?”. Oprócz wspomnianych akcji ulicami miasta jeździł „Czadowy autobus”, który trąbił o smogu i o tym jak go nie tworzyć. Na różne sposoby ludzie dowiadywali się o numerze ekotelefonu – linii obywatelskich zgłoszeń. Partnerstwu udało się stworzyć dialog międzypokoleniowy wokół ekologii – dzieci i młodzież zawstydzali dorosłych, którzy nocami wrzucali śmieci do pieca. W Kinie „Janosik” widzowie oglądali konkursowe amatorskie filmy w ramach eko-kampanii. W centrum miasta można do dziś oglądać graffiti przeciwko paleniu śmieci – „Dajmy czadu! – Żywiec bez czadu!”.

Oczywiście, nie od razu widać było efekty wszystkich działań. Ale według partnerów wielu mieszkańców Żywca zmieniło swoją postawę na pro-ekologiczną – szczególnie te środowiska, które wykazywały się zupełnym brakiem eko-wrażliwości. Samorząd przyjął zaproponowane zmiany w systemie opłat za śmieci, które naliczane są teraz od mieszkańca, a nie od ilości odpadów. Akcja została również doceniona w konkursie na najlepszy projekt w pilotażowej edycji programu „Lokalne Partnerstwa PAFW”. Pierwsze miejsce w tym konkursie dało też uznanie jej za modelową w budowaniu dobra wspólnego.

REZULTATY
Co najważniejsze, Żywiec nadal zmienia się pod wpływem akcji, a partnerstwo kontynuuje działania – np. w pięknym parku przed Pałacem Żywieckim co sezon słychać dźwięki muzyki. Dzieci bawią się pod okiem instruktorów, młodzież ściga się na rowerach, a dorośli rozprawiają o ekologii na różne sposoby na licznych imprezach. Tak powstaje i jest podtrzymywane dobro wspólne, jakim jest czyste powietrze.

Jednak nie tylko to jest tu warte podkreślenia. Żywieckie działania wiele mówią o naturze każdej lokalnej aktywności – nie widzimy czegoś, o co bezustannie trzeba dbać. Pozwala to żyć we współpracy, w poczuciu zaufania do innych – to dobro wspólne. Jest jak powietrze – niezbędne do życia. Dajmy czadu tworząc je!